OKEANI I MORA

Jednistvenu vodenu površinu na "plavoj planeti", koju čine okeani i more nazivamo svetsko more ili svetski okean. Najveće vodene površine na Zemlji su  okeani. Iako su među sobom povezani, možemo izdvojiti pet okeana koji pokrivaju oko 70% Zemljine površine.

Hidrolodija je jedna od osnovnih disciplina fizičke geografija. S obzirom na to koje vode proučava deli se na hidrologiju mora ili okeanografiju i hidrologiju kopna.

Najveći površinu zauzima Veliki Tihi okean ili Pacifik. On zahvata skoro polovinu ukupne površine svetskog mora. Prostire se od istočnih obala Azije, Malajskog arhipelaga i Australije do zapadnih obala Amerike. Zbog kretanja litosfernih ploča, na dnu Tihog okeana javljaju se duboki rovovi ili brazde, posebno uz obale Azije.

Najveće dubine Tihog okeana i svetskog mora uopšte izmerene su u dubokim rovovima, od kojih pet imaju dubinu veću od 10 000m (Marijanski rov, Tonga, Kurilski, Japanski i Filipinski rov). Najveća dubina izmerena je u Marijanskom rovu i iznosi neverovatnih 11 034m.

Između kontinenata Starog sveta, Evrope i Afrike na istoku i Novog sveta na zapadu, nalazi se drugi okean po površini. To je Atlanski okean. Pruža se pravcem sever-jug u obliku latiničnog slova S. Duž središnje ose, na njegovom dnu, nalazi se podvodno uzvišenje, nastalo pomeranjem litosfernih ploča.

Granice Indijskog okeana su Afrika na zapadu, Azija na severu(Indija), Malajski arhipelag i Australija na istoku i Antarktik na jugu.

Po površini najmanji je Severni ledeni okean koji zauzima prostor oko Severnog pola, a ograničen je severnim obalama Evrope, Azije i Severne Amerike.

MORA

Delovi okeana koji su manje ili više izdvojeni nazivaju se mora. Prema svom položaju u odnosu na okeane i kompnene površine, mora mogu biti unutrašnja ili sredozemna, ivična i međuostrvska.

•Sredozemno more

Unutrašnja mora su skoro sa svih strana okružena kopnom jednog ili više kontinenata. Sa okeanom ili drugim morem povezana su uskim vodenim prolazima. Takva mora su, na primer, Sredozemno, Azovsko, Jadransko, Baltičko, Crveno more i dr.

Ivična mora se pružaju uz kontinente, i na njih se naslanjaju najvećom svojom dužinom. Od okeana su odvojena poluostrvima ili ostrvima. Ivična mora su: Severno more, Beringovo more, Ohotsko more, Jadransko, Žuto more itd.

Žuto more

Međuostrvska mora se nalaze unutar velikih ostrvskih grupa, arhipelaga, i od okeana su odvojena ostrvima. Na primer, Malajskog arhipelaga, nalaze se Sulu, Celebesko more, Javansko, Bandsko i dr.

Uzani kopneni pojas pored mora koji zapljuskuju talasi naziva se obala. Obala skoro nigde nije prava linija. Odstupanje obale od prave linije naziva se razuđenost obale. Oblici koji nastaju zalaženjem mora u kopno ili kopna u more su moreuzi, zalivi, poluostrva i ostrva.

ZANIMLJIVOST:

Evropa je kontinent sa najrazuđenijom obalom. Njenu razuđenost možete videti na karti ili na satelitskom snimku ispod.

Evropa- satelitski snimak

VODE NA ZEMLJI- HIDROSFERA

Hidrosfera je jedan od četiri Zemljina omotača koji čine geografski omotač Zemlje. Ona obuhvata sve vode na Zemlji koje su međusobno povezane i koje se stalno obnavljaju.

Voda prekriva bribližno 70% Zemljine površine. Stalno se kreće i jedina je materija koja se pri različitim temperaturama nalazi u sva tri agregatna stanja: tečnom(njenom osnovnom stanju), čvrstom(voda se ledi pri temperaturi od -1 stepen, ili nižoj) i gasovitom(voda isparava pri temperaturi od 60 stepeni ili više). Osim u svetskom moru, jedinstvenoj vodenoj površini na Zemlji, voda se u različitim oblicima pojavljuje na kopnu.

-Mapa Svetskog mora. Tu su:

Atlanski okean, Tihi okean ili Pacifik, Inijski okean, Severni Ledeni i Južni okean koji se danas ne smatra okeanom. Nalazi se oko Antarktika- Južnog pola.

-Kinesko more, Beringovo more, Vedelovo more, Sredozemno more itd.

ŠTA JE GEOGRAFIJA?

Geografija je društvena i prirodna nauka. Ona izučava našu planetu i život na njoj. Geografija se deli na prirodnu i veštačku.

Prirodna geografija izučava, ukratko, život na zemlji- ljude, životinje i biljke. Takođe izučava i elemente nežive prirode: sunce, vodu i zemljište.

Društvena geografija izučava- društvo. Ona izučava najpre stanovništvo. Takože izučava i ljude i nacionalnosti. To je nauke u okviru geografije koja izučava države, kontinente itd.